خروج سنگ های کلیه بدون انجام برش جراحی
خروج سنگ های کلیه بدون انجام برش و شکاف جراحی(PCNL)
متأسفانه سنگ كليه يكي از بيماری‌هايی است كه بسياری افراد به آن دچار می‌شوند. امروزه درمان طلائی سنگ‌های بزرگ كليه و سنگ‌هايی كه به سنگ شكن جواب نمی‌دهند PCNL می‌باشد. با كمک اين روش می‌توان سنگ‌های بزرگ يا سنگ‌هايی با ساختار پيچيده كه موجب درد كليه شده‌اند را به روش كم تهاجمی از كليه خارج كرد. در گذشته برای درمان اینگونه سنگ‌ها نياز به جراحی بازبود و با ايجاد برشی بزرگ در پهلو و بستری شدن طولانی مدت در بيمارستان انجام می‌شد. در اين روش بيماران تا چند ماه از درد محل برش جراحي و عوارض ناشی از آن مثل فتق محل عمل شکايت داشتند.
ولی امروزه با درمان‌های نوین اندوسکوپیک مثل PCNL ، مدت زمان بستري در بيمارستان نسبت به روش قديمي جراحي بسيار كمتر است. با كمك اين روش بيمار بسيار سريع‌تر مي‌تواند به كار و فعاليت روزمره بازگردد.
روش PCNL بيشتر براي این موارد به کار می رود:
- سنگ‌هایی که باسنگ‌شکنی برون اندامی شکسته نمی‌شوند.
- سنگ‌های داخل حفره بستهکلیه) دیورتیکول) که علاوه بر خارج کردن سنگ، این حفره‌ها هم ترمیم می‌شود.
- سنگ‌های بزرگ و بالای ۲ سانتی‌متری و سنگ‌های شاخ گوزنی.
اقداماتی که قبل از انجام عمل PCNL لازم است صورت گیرد :
- در صورت داشتن عفونت، لازم است قبل از اقدام به جراحی PCNL ، بطور کامل درمان شوید.
- مصرف داروهای رقیق کننده خون مثل اسپرین از حدود یک هفته قبل از عمل PCNL باید قطع شود.
- یک عکس رنگی یا IVP و یا سی تی اسکن بدون تزریق قبل از عمل جهت کمک به خارج کردن بهتر سنگ انجام شود.
نحوه انجام عمل PCNL
- قبل از جراحي PCNL بيمار 1 روز زودتر در بيمارستان بستري مي گردد. ( بيمار بايد تمامي آزمايش‌ها و عکس‌هاي مربوط به بيماري را همراه داشته باشد.)
- بيمار بايد از شب قبل از عمل ناشتا باشد.
- بيمار بايد ناحيه تناسلي، پهلو، پشت وشکم خود را اصلاح نمايد.
- در صورت داشتن بيماري خاص مثل ديابت، بيماري قلبي، آسم، فشار خون، بيماري‌هاي خونريزي دهنده و… پزشک اورولوژی يا پرستار بايد مطلع گردند.
- برای بیمار تحت بیهوشی عمومی یا بی حسی نخاعی، ابتدا سوند حالبی نازک تعبیه شده و سپس پوزیشن بیمار عوض شده و به صورت دمر شده و با رعایت نکات لازم جهت آسیب ندیدن اندام‌ها، با کمک عکس رادیوگرافی یا سونوگرافی حین عمل سوراخ کوچکی به ابعاد ۱ سانتی‌متری ایجاد می‌شود و با هدایت تصاویر گرفته شده توسط اشعه ایکس، یک لوله به داخل کلیه وارد می‌شود. دوربین، رشته‌های لیزر و دیگر تجهیزات دسترسی به سنگ کلیه نیز، از طریق همین لوله به داخل بدن می‌روند و سنگ به قطعات ریز خرد شده و قطعات آن با گرسپ خارج می‌شود. با شستشو قطعات ریز سنگ خارج می‌شوند.
- در نهایت عکس رادیوگرافی کنترل حین عمل PCNL گرفته می‌شود تا از خروج قطعات باقی‌مانده سنگ مطمئن شویم.
- بعد از جراحي برای بیمار، سوند فولي تعبیه می‌شود. سوند فولي لوله‌اي است که از طريق مجراي ادرار بیمار تعبيه شده است وسر آن داخل مثانه بوده وادرار از طريق آن به داخل يک کيسه تخليه مي‌شود.
- گاهي براي تخليه ادرار از کليه‌ای که جراحي شده است لوله‌اي در آن تعبيه مي‌شود که از پهلوي بیمار خارج مي‌شود.
- گاهي براي تخليه بهتر ادرار و دفع بهتر تکه‌هاي ريز سنگ، لوله‌اي بين کليه و مثانه بیمار درون بدن تعبيه مي‌شود ( دبل جي ) ويک‌ماه يا بيشتر در بدن بیمار باقي مي‌ماند که از بیرون دیده نمی‌شود و بعد از مدت معيني ( يک تا دو ماه ) حتماً بايد توسط پزشک اورولوژی خارج شود.
- طول عمل با‌توجه به سایز سنگ متفاوت و از ۱۰ دقیقه تا چند ساعت متفاوت است. عصر روز عمل بیمار رژیم مایعات و معمولی را شروع می‌کند.
مراقبت‌هاي بعد از جراحي بسته (PCNL ) سنگ در حين بستري
بیمار تا صبح روز بعد از جراحي PCNL اجازه خارج شدن از تخت ندارد. در صورتي که پزشک اورولوژی اجازه دهد مي‌تواند از تخت خارج شده و فردای عمل بعد از خارج کردن تمام سوند‌ها و با آنتی‌بیوتیک مرخص شده ،فعالیت‌های معمول خود را شروع کند.
مراقبت‌هاي بعد از جراحي بسته سنگ کليه (PCNL) در منزل
- وجود درد خفیف در محل جراحی یا محل تعبیه لوله نفروستومی، تا چند روز طبیعی بوده و ممکن است به داروی مسکن نیاز داشته باشد.
- بیمار باید حداقل روزي 6 تا 8 ليوان مايعات مصرف کند.
- توصیه می‌شود برای کاهش خطر تشکیل لخته‌های خون در پاها، که به آن ترومبوز ورید عمقی گفته می‌شود، پیاده روی روزانه داشته باشد. از نشستن یا خوابیدن طولانی مدت باید خودداری شود.
- دو روز بعد از ترخيص مي‌توان حمام نموده وپانسمان را برداشت. نياز به پانسمان مجدد نيست.
- فعاليت شديد و سنگين تا زماني که پزشک اورولوژی اجازه دهد، نباید داشت.
- بیمار مي‌توانيد قدم زده واز پله بالا و پایین برود.
- ادرار ممکن است خوني باشد اين خون با مصرف مايعات وبه مرور زمان کم مي‌شود.
- اگر برای بیمار استنت حالب تعبیه شده باشد، به طور کلی طی ۱-۲ هفته پس از جراحی برداشته می‌شود و این زمان توسط جراح تعیین می‌گردد.
- هنگامی که استنت در جای خود قرار گرفت، ممکن است کمی احساس قرارگرفتن چیزی در پهلو و دفع ادرار داشته باشد؛ که به خاطر وجود استنت، طبیعی است. این علائم، غالباً با گذشت زمان و سازگار شدن بدن با استنت موجود در آن، بهبود می‌یابند. استنت از طریق سیستوسکوپی برداشته می‌شود و به این صورت که جراح یک تلسکوپ انعطاف‌پذیر کوچک را در مجرای ادرار قرار می‌دهد تا بتواند بخش انتهایی استنت را که در مثانه قرار دارد، ببیند. این کار به طور کلی کمتر از چند دقیقه طول می‌کشد.
عوارض احتمالی (کلا عوارض این نوع جراحی نادر است) عمل PCNL عبارتند از:
- خونریزی احتمالی؛ که ممکن است حین عمل PCNL و چند روز بعد از عمل اتفاق بیافتد که درصد شیوع آن پایین بوده و با مهارت جراح درصد آن بسیار پایین می‌آید.
- آسیب احتمالی به ارگان‌های مجاور از قبیل آسیب به روده که در کمتر از دو درصد ایجاد و با تشخیص به موقع، قابل درمان می‌باشد.
- تب بعد از عمل که در بعضی از موارد دیده می‌شود و با دارو قابل کنترل است.
