اقدامات بعد از عمل واریکوسل
واریکوسل چیست؟
واریکوسل در واقع اصلاح ناباروری در مردان می‌باشد. علت ایجاد آن اختلال در تخلیه وریدی یا نارسایی دریچه‌های وریدی بیضه است. نظریه‌های گوناگونی در مورد مکانیسم آسیب بیضه‌ها وجود دارد که مهمترین آن‌ها عبارتند از:
افزایش دمای بیضه‌ها یا کاهش جریان خون و اکسیژن‌رسانی یا انتقال مواد و متابولیت‌های کلیه‌ها و غدد فوق کلیه به بیضه‌ها و یا ترکیبی از این‌ها.
واریکوسل می‌تواند باعث کاهش رشد بیضه و در نهایت کوچک شدن بیضه گردد. همچنین با اثر بر اسپرم‌ها باعث کاهش حرکت و تعداد آن‌ها و تغییر مورفولوژی(شکل ظاهری) آن‌ها خواهد شد. واریکوسل به طور مستقیم اثری بر توانایی جنسی یا ایجاد انزال زودرس ندارد.
در بیمارانی که با ناباروری و واریکوسل مراجعه می نماید علاوه بر معاینه و شرح حال باید حداقل دو یا سه آزمایش منی برای تصمیم‌گیری وجود داشته باشد. با توجه به حساسیت آزمایش باید در آزمایشگاهی انجام گردد که به طور تخصصی این آزمایش را انجام می‌دهند.
معاینه باید با دست و ابتدا در حالت ایستاده و سپس در حالت خوابیده انجام گردد تا مشخص شود آیا با دراز کشیدن واریکوسل کاهش چشمگیر پیدا می‌کند یا نه، که اگر نکرد سونوگرافی شکم و لگن برای بررسی بیشتر انجام گردد. در زمان معاینه ممکن است وریدها مانند واریس پا قابل مشاهده باشند یا مانند کیسه پر از کرم قابل لمس باشند یا بازور زدن قابل لمس شوند که این معیارها بیانگر شدت واریکوسل می‌باشد. در تشخیص واریکوسل معاینه بالینی حرف اول و آخر را می‌زند و سونوگرافی برای مواردی به کار می‌رود که معاینه مشکل باشد مانند بیماران بسیار چاق یا موارد خفیف. البته از سونوگرافی داپلر یا رنگی می‌توان برای تایید عود (برگشت خون به سمت بیضه‌ها) پس از عمل کمک گرفت.
درمان واریکوسل
همان‌طور که گفته شد واریکوسل درمان دارویی ندارد و تنها روش درمان آن جراحی است. روش‌های درمان آن یا با برش جراحی است یا با روش آمبولیزاسیون (فرستادن لخته) از طریق پوست:
- روش استاندارد طلایی جراحی واریکوسل روش اینگوینال میکروسکوپیک می‌باشد که با برش کوچک پایین شکم نزدیک خارج ریشه آلت و بالای بیضه و با کمک میکروسکوپ انجام می‌شود. مزیت این روش حفظ شریان (سرخرگ) و عروق لنفاوی و عصب می‌باشد و میزان عود نیز کمتر است (حدود1تا2%).
- روش جراحی اینگوینال که تقریباً مانند روش اول است اما بدون میکروسکوپ انجام می‌شود؛ بنابراین عوارض آن بیشتر است (عود9تا16% و هیدروسل3تا 39%).
- روش جراحی رتروپریتوان که با برشی بالاتر از روش قبلی انجام می‌شود. عود 11تا15% و هیدروسل 7% ممکن است ایجاد گردد.
- روش جراحی با لاپاروسکوپ که با ایجاد حدود سه سوراخ در شکم و فرستادن گاز به داخل شکم برای ایجاد فضای کافی برای کار انجام می‌شود. اما در این روش احتمال آسیب عروق بزرگ، روده‌ها، مثانه و… هر چند ناشایع وجود دارد. هیدروسل 5تا 8% و عود کمتر از 2% است و احتمال آسیب شریان نیز وجود دارد.
- روش آمبولیزاسیون از راه پوست که از راه وریدهای کنار ران به صورت موضعی لخته خون خود بیمار یا کویل یا مواد سنتتیک و مصنوعی دیگر به داخل وریدها فرستاده می‌شوند. این روش نیاز به متخصص رادیولوژی ماهر در این زمینه و تجهیزات پیشرفته دارد. عود 4تا11% دارد. این روش در مواردی که بیش از دو بار واریکوسل عود کرده باشد توصیه می‌شود.
مراقبت پیش از عمل واریکوسل
پس از تصمیم‌گیری برای عمل واریکوسل و انجام آزمایشات روتین خون و بررسی اسپرم موهای ناحیه عمل شب قبل یا صبح عمل تراشیده می‌شوند. ازساعت 12 شب قبل از عمل بیمار دیگر چیزی نمی‌خورد. عمل با بیهوشی عمومی یا بی‌حسی از کمر(نخاعی) بسته به شرایط بیمار و صلاحدید متخصص بیهوشی انجام می‌گردد. مدت زمان عمل بستگی به فاکتورهای گوناگون دارد و متوسط 30 تا 40 دقیقه می‌باشد. بیمار همان روز یا فردا صبح مرخص می‌شود و به مدت حداقل 7تا 14 روز استراحت پزشکی خواهد داشت. بهتر است نزدیکی از روز هفتم به بعدانجام گردد.
مراقبت پس از عمل واریکوسل
به طور معمول بیمار همان روز یا فردای عمل واریکوسل مرخص خواهد شد. چند ساعت پس از عمل مصرف مایعات آغاز می‌شود.
- روز اول پس از جراحی، باید حرکت محدود باشد و در صورت نیاز انجام شود.
- 2 الی 3 روز پس از جراحی اگر جای عمل ترشح نداشته باشد، می‌توانید پانسمان را بردارید و استحمام کنید.
- معمولاً بخیه‌ها پس از 7 الی 10 روز کشیده می‌شوند.
- مصرف کامل و مرتب داروهای تجویز شده توسط پزشک متخصص الزامی است.
شروع فعالیت‌های روزمره مانند ورزش و کار پس از دو هفته در صورتی که به عود واریکوسل ختم نشود بلامانع است.
پس از جراحی واریکوسل در صورت بروز علائمی مانند خونریزی یا ترشح زیاد از محل جراحی، تب بالا و تورم شدید در ناحیه عمل یا بیضه‌ها فوراً به پزشک خود اطلاع دهید.
عوارض پس از عمل واریکوسل
عوارض کوتاه مدت پس از عمل شامل:
درد یا عفونت زخم یا خونریزی یا خونمردگی اطراف ناحیه عمل و … می‌باشد. در برخی موارد ممکن است درد خفیفی برای مدتی باقی بماند یا بی‌حسی اطراف ناحیه عمل یا پوست کیسه بیضه ایجاد شود.
عوارض بلندمدت: عود واریکوسل، هیدروسل(جمع شدن مایع اطراف بیضه)، کوچک شدن بیضه(کمتر از 1%).
پیگیری
حدود 3تا 4 ماه پس از عمل واریکوسل اولین آزمایش اسپرم انجام می‌شود و پس از آن با همین فاصله تا یکسال یا تا زمان بارداری همسر آزمایش انجام می‌گردد. میزان بارداری پس از عمل در مطالعات مختلف بین 30 تا 60% گزارش شده است. اگر زوج پس از درمان همچنان نابارور باشند توصیه به انجام روش های کمک باروری می‌شود.
